تربیت اقتصادی فرزندان

مطابق با آمار بدست آمده از جامعه‌ی آمریکا از هر ۵ نفر، یک نفر هنگام بازنشستگی هیچ پس‌اندازی ندارد! اما این آمار برای مردم ایران به چه صورت است …؟ جالب است بدانید، کشورهایی نظیر ژاپن بیش از ۲ دهه بر روی آموزش کودکان و فرزندان‌شان -از سنین پایه- سرمایه‌گذاری کرده‌اند. پس‌انداز کردن، تکنیکی است که در جهت کمک به محدودیت‌های مالی افراد مفید واقع می‌شود و رویارویی با هزینه‌های زندگی را آسان‌تر می‌کند. این هزینه‌ها می‌تواند سفر، تحصیل، خرید خانه و یا هر چیز دیگری باشد (به شما والدین گرامی پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی چگونه اقتصادی زندگی کنیم را بخوانید). حقیقت این است که پس‌انداز کردن برای بسیاری از مردم کار دشواری است. ما قصد داریم در طی چند مقاله این تکنیک را به شما معرفی کنیم تا بتوانید در زندگی اقتصادی خود به کار ببرید.

نبود فرهنگ پس‌انداز، یک زنگ خطر برای خانواده‌های ایرانی بشمار می‌رود و چاره‌ی آن آموزش به افراد از سنین پایه و کودکی است. اگر بتوانیم اهمیت پس‌انداز را به کودکان بیاموزیم، بسیاری از دغدغه‌های آنها در زمان بازنشستگی دیگر وجود نخواهد داشت و این فرهنگ به نسل‌های آینده هم انتقال خواهد یافت. اما چه مسیری برای تربیت مالی فرزندمان انتخاب کنیم؟ فرهنگ‌سازی پس‌انداز در کانون خانواده، به چه نحوی باید انجام شود؟ در این مقاله ۵ راهکار برای شروع آموزش اقتصادی به کودکان، ارائه خواهیم کرد.

نهادینه کردن پس‌انداز در ذهن فرزندان

از صحبت کردن در مورد مسائل مالی جلوی فرزندتان نترسید. منظور از بحث مالی، بدهی‌ها و پرداخت قسط‌های ماهیانه نیست. در محیط خانواده در مورد نحوه پس‌انداز کردن خود و همسرتان بحث و گفت‌وگو کنید و به فرزندتان بفهمانید پولی که پس‌انداز می‌کنید، حاصل یک ماه زحمت و تلاش شماست. مثلا اگر به بانک می‌روید تا در حساب سپرده‌ی خود پول واریز کنید، در صورت امکان فرزندتان را همراه خود ببرید. یا زمانیکه به هایپر مارکت می‌روید تا از حراج اجناس و تخفیف‌ها استفاده کنید، با کودک خود بروید تا متوجه شود که تخفیف هم نوعی پس انداز است. با این روش، ارزش پس‌انداز در ذهن فرزند شما نهادینه می‌شود.

اگر برای آینده‌ی مالی خانواده برنامه‌ای دارید، خیلی خوب است که در هنگام ناهار یا شام در مورد آن صحبت کنید و فرزندتان را در بحث شرکت دهید. مثلا اگر برای خرید مسکن سپرده گذاری کرده‌اید و می‌خواهید وام بگیرید و یا برای تامین آتیه‌ی فرزندتان سرمایه گذاری کرده‌اید، در محیط خانه و با انرژی در مورد آن صحبت کنید. مطمئن باشید تفکرات مالی و فرهنگ اقتصادی والدین در پرورش ذهن فرزندان نقش بسیار مهمی دارد.

ساختار دادن به ذهن فرزندان

دقت داشته باشید که خرید یک کتاب داستان با خرید یک پفک، ارزش یکسانی ندارد و فرزند شما باید بتواند ارزش تمایلات خود را اولویت‌بندی کند. ایجاد چنین درکی در ساختار ذهنی کودکان کار دشواری است که والدین باید در انجام آن دقت کنند. فرض کنید یک روز فرزند شما تمایل به خرید بازی فکری دارد، او را تشویق کنید تا متوجه کار پسندیده‌ی خود شود و زمانی که او درخواست‌های نابجا دارد، با توضیح و منطق قانع‌ش کنید که خواسته‌ی او ناپسند است. خصوصا زمانیکه فرزند شما به سنین مدرسه می‌رسد و پا به جامعه می‌گذارد، می‌توانید کتاب‌های آموزشی در رابطه با فرهنگ خرج کردن و پس انداز برای او بخرید و زمانی که آموزش‌ها را در خانه انجام داد، برایش جایزه اختصاص دهید.

از آنجا که فرزندان همواره از رفتار پدر و مادر خود یاد می‌گیرند، توصیه‌ی ما به شما والدین گرامی این است که برای هزینه‌های روزمره‌ی زندگی، با توجه به درجه اهمیت‌شان، بودجه‌ریزی کنید. بعنوان مثال، چکاپ (آزمایش) پزشکی اهمیت بیشتری از رفتن به رستوران دارد. پس هنگامی که حقوق دریافت می‌کنید، ابتدا برای چکاپ پول کنار بگذارید و به فرزندتان در این مورد توضیح دهید (پیشنهاد می‌کنیم در مورد مفهوم و کاربرد بودجه‌ریزی مطالعه فرمایید).

ایجاد قلک برای اهداف مالی

همان‌طور که برخی از ما حساب جداگانه برای قسط‌ها و هزینه‌های خود داریم، فرزندمان هم می‌تواند برای هر هدف و خواسته‌اش داشته باشد. این اهداف ممکن است خریدن دوچرخه، رفتن به شهربازی، تامین هزینه‌ی کلاس موسیقی و غیره باشد. یک قلک (یا پاکت) بردارید و از فرزندتان بخواهید تصویر آن چیزی که مایل است با پس‌انداز خود بدست آورد، روی قلک نقاشی کند. این کار به فرزند شما انگیزه‌ی مضاعف می‌دهد و اشتیاقش را برای پس‌انداز کردن دوچندان می‌کند. البته در مورد انتخاب و اولویت بندی خواسته‌هایش به او کمک کنید و موارد با اهمیت بالا را در اولویت قرار دهید. توجه داشته باشید که هر قلک، مانند یک حساب بانکی برای فرزند شماست، پس برای آن احترام و اهمیت قائل شوید و از فرزند خود بخواهید آن را در جای امن بگذارد. با این رفتار، فرزند شما می‌آموزد که پول درون قلک از ارزش زیادی برخوردار است و باید از آن نگهداری کند.

تهیه برنامه زمان‌بندی

پس از آنکه برای هدف فرزندتان قلک تهیه کردید، نوبت به ایجاد یک برنامه‌ی ساده‌ی زمان‌بندی می‌رسد تا فرزند شما بداند اگر هر هفته مبلغ مشخص پس‌انداز کند، چند وقت دیگر به هدف خود می‌رسد. توصیه می‌شود این کار را با صحبت و مشورت با فرزندتان انجام دهید تا مزایای زیر برای وی ایجاد شود:

• ایجاد و پرورش شخصیت مالی در فرزند
• ایجاد حس اشتیاق برای پس‌انداز کردن
• تقویت توانایی استدلال کردن و برنامه‌ریزی مالی در فرزند

هر بار که فرزندتان پولی داخل قلک انداخت، به کمک خودش جدول زمان‌بندی را به‌روز رسانی کنید تا مشخص شود چه میزان تا تحقق هدف وی باقی مانده است. این تکنیک به فرزندان کمک می‌کند تا پیشرفت در راستای هدف‌شان را بصورت ملموس درک کنند. در واقع با این تکنیک شبیه‌سازی، فرزند شما برای زندگی آینده خود آماده می‌شود.

افتتاح حساب پس‌انداز

پس از آنکه پس‌انداز کردن در ذهن فرزند شما نهادینه و به یک فرهنگ در محیط خانه تبدیل شد، وقت آن رسیده که یک حساب پس‌انداز در بانک به نام وی افتتاح کنید. اگر فرزندتان هنوز آنقدر بزرگ نشده که بتواند به حساب پول واریز کند، بهتر است باهم به بانک بروید و علاوه بر آموزش نکات لازم در خصوص واریز وجه، وی را با محیط بانک آشنا کنید و وجه مورد نظر را در حسابش پس‌انداز نمایید. (برای آشنایی با انواع حساب‌های بانکی، پیشنهاد می‌کنیم این مقاله را مطالعه فرمایید)

در مقالات آتی بنا داریم فرزند شما را با کارهای معمول بانکی آشنا کنیم تا در صورت نیاز، دچار سردرگمی نشود. بیاد داشته باشید که رعایت نکات فوق، نوعی سرمایه‌گذاری معنوی برای آینده‌ی فرزندتان است. درصورتی که پس‌انداز تبدیل به فرهنگ شود، می‌توانید تا حد زیادی نسبت به آینده‌ی مالی وی مطمئن باشید.

بازی آموزشی برای تقویت شم اقتصادی

بازی یکی از راه‌های بسیار موثر برای آموزش دادن به کودکان است و در مدارس بسیاری از کشورها از جمله ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بازار بازی‌های وجود دارد که می‌تواند از لحاظ تربیت اقتصادی فرزندان، جنبه‌ی آموزشی داشته باشد. یکی از این بازی‌ها مونوپولی (monopoly) است. در روزهای تعطیل که همه‌ی اعضای خانواده کنار یکدیگر هستید، موقعیت مناسبی است تا این بازی را انجام دهید و علاوه بر آموزش نکات اقتصادی، از آن لذت ببرید.