وجود “تاریکی” است که به نور ارزش می‌دهد. مصداق این جمله‌ی انیشتین در زندگی ما هم جاری است. زمانی که بیمار می‌شویم قدر سلامتی را می‌دانیم و یا زمانی که بی‌پول می‌شویم قدر تومان تومان پول‌مان را می‌دانیم. اما چطور می‌توانیم برای تمام خرج‌های زندگی‌مان برنامه داشته باشیم و در مواجهه با هزینه‌های ناگهانی شوکه نشویم؟ در این مقاله شما را با تکنیک‌های ساده و موثر مدیریت دخل و خرج آشنا می‌کنیم.
دانشجویان برای هزینه‌های تحصیل، کارمندان برای دوران بازنشستگی، زوج‌های جوان برای هزینه‌های ازدواج و زنان خانه‌دار برای هزینه‌های تحصیل فرزندان، نیازمند بودجه‌ریزی پول خود هستند که در این مقاله از آن با عنوان “حساب‌کتاب” نام می‌بریم. پس وقتی می‌گوییم خرج کردن حساب‌کتاب دارد، یعنی برای اینکه مخارج شما از درآمدتان بیشتر نشود، باید برای پول خود برنامه‌ریزی کنید.
حساب‌کتاب یکی از فرهنگ‌های قدیمی بازاری‌های ایران بوده است. نکته‌ی حائز اهمیت این است که حساب‌کتاب برای همه‌ی آدم‌هاست و پیر و جوان و غنی و فقیر نمی‌شناسد. برخلاف باور اکثر انسان‌ها، حساب‌کتاب کردن زمانی موثر است که حساب بانکی شما به اندازه‌ی کافی موجودی دارد، نه زمانی که جیب‌تان تار عنکبوت بسته است! در واقع برنامه‌ریزی برای یک منبع در زمانی که کمبود آن حس می‌شود، کار دشواری است!
بیایید با یک مثال روزمره بحث را دنبال کنیم. فرض کنید ۴ هفته دیگر یک مهمانی در پیش دارید که میزبان آن هستید و بنا بر تجربه، برآورد شما از هزینه‌ی پذیرایی حدود ۲۰۰ هزار تومان است. طبیعی است با هفته‌ای ۵۰ هزار تومان پس‌انداز می‌توانید یک میزبانی معقول داشته باشید. اما تمام رویدادهای مالی زندگی به این سادگی نیست. اگر قرار باشد ماه آینده برای تولد رفیق‌تان یک سکه‌ی تمام بهار آزادی بخرید، یا ۶ ماه دیگر برای فرزند خود جهیزیه تهیه کنید، یا هر ماه مبلغ قابل توجهی قسط وام مسکن بدهید، اهمیت برنامه‌ریزی متفاوت خواهد بود. در ادامه چند تکنیک ساده را برای مدیریت دخل و خرج با هم مرور خواهیم کرد.
ثبت هزینه‌های ثابت ماهانه
هر فرد و خانواده‌ای چند قلم هزینه‌ی ثابت دارد که هر ماه باید پرداخت کند مثل اجاره بهای خوابگاه دانشجویی، قسط وام ازدواج، قسط بیمه ماشین، قسط بیمه عمر، هزینه قبوض منزل و … نکته‌ی مهم این است که هزینه‌ها جلوی چشم شما باشد. مثلا زنان خانه‌دار، لیست هزینه‌ها را با خط خوش یادداشت کنند و روی در یخچال بچسبانند و کارمندان، لیست هزینه‌ها را در تقویم کامپیوتر و یا نرم‌افزار اکسل ثبت کنند. زوج‌های جوان و دانشجویان نیز می‌توانند از گوشی موبایل و اپلیکیشن‌های مرتبط برای ثبت و یادآوری مخارج خود استفاده نمایند.
یادداشت مخارج روزانه
یک راه موثر برای کنترل مخارج زندگی، یادداشت کردن آنهاست. با این کار، در آخر هر ماه لیستی از خرج‌های ریز و درشت در اختیار دارید که می‌توانید آنها را بررسی کنید. این کار ۲ مزیت مهم دارد. اول آنکه می‌توانید مخارج هر ماه را با ماه قبل مقایسه کنید و دوم آنکه می‌توانید ولخرجی‌های خود را بفهمید.
سیستم دو ظرفی برای مخارج روزمره
پس از آنکه هزینه‌های ثابت هر ماه و مخارج روزانه را یادداشت کردید و نسبت به ولخرجی‌هایتان آگاه شدید، به شما توصیه می‌کنیم از سیستم دو ظرفی برای کنترل دخل و خرج استفاده کنید. این روش برای انسان‌های ولخرج بسیار مفید است. پیش‌نیاز آن هم داشتن ۲ کارت بانکی ناقابل است که در یکی از آنها به اندازه‌ی مخارج چند روز زندگی (ظرف کوچک) و در کارت دیگر مابقی بودجه (ظرف بزرگ) را نگه دارید. مزیت سیستم دو ظرفی در آن است که نخست، خرج کردن بیش از پیش جلوه می‌کند چراکه موجودی ظرف کوچک کم است و دوم، بخش عمده‌ی پول شما به نوعی پس‌انداز شده است و از لحاظ روانی به شما کمک می‌کند. به یاد داشته باشید که مخارج روزمره را با کارت اول (ظرف کوچک) و مخارج اضطراری و هزینه‌های ثابت را با کارت دوم (ظرف بزرگ) انجام دهید. توجه کنید که “روز مبادا” برای هر کسی ممکن است وجود داشته باشد.
