مسلما هیچ کدام از ما به راحتی پول و سرمایه‌مان را بدست نیاورده‌ایم که بخواهیم به راحتی آن را از دست بدهیم. پس پیش از هر اقدامی برای سرمایه‌گذاری بهتر است بدانیم چه سرمایه‌گذاری می‌تواند خطرناک باشد و حتی سرمایه‌مان را از بین ببرد. در این مقاله روش‌های سرمایه‌گذاری پرریسک و غیرمنطقی را معرفی کرده‌ایم.
بازارهای مختلفی در حوزه سرمایه‌گذاری در ایران یا سایر کشورها وجود دارد، هرکدام از این بازارها دارای نقاط قوت و ضعف مخصوص به خود است. در این میان برخی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری در عین حال که ممکن است بسیار جذاب به نظر برسند، باید با دقت بسیار زیادی نیز بررسی شوند. گزینه‌های سرمایه‌گذاری عمدتا با دو مفهوم ریسک و بازده ارزیابی می‌شوند. هرچقدر ریسک کمتر و بازده بیشتر باشد این گزینه مناسبتر است.
چه سرمایه‌گذاری بد محسوب می‌شود؟
به طور کلی از نظر متخصصین مشاوره مالی شخصی، در دو حالت یک گزینه سرمایه‌گذاری نامناسب ارزیابی می‌شود:
1- گزینه سرمایه گذاری بازده کمتری نسبت به ریسک آن، داشته باشد.
2- ریسک این گزینه سرمایه‌گذاری بیش از حد بالا باشد و با سطح ریسک‌پذیری فرد مطابقت نداشته باشد.
به ماتریس زیر دقت کنید:
به طور کلی گزینه‌های سرمایه‌گذاری به سه دسته خوب، بد و قابل تامل تقسیم می‌شوند. در ادامه در مورد هرکدام از این موارد توضیح داده‌ایم:
سرمایه‌گذاری خوب: اگر سطح بازده مورد انتظار به نسبت ریسک بیشتر باشد این سرمایه‌گذاری گزینه خوبی است. به طور مثال اگر دولت اخزا را با سودی بیشتر از سود بانک منتشر کند -به دلیل ریسک بسیار کم این اوراق و بازده بیشتر از معمول (بانک)- این مورد یک گزینه سرمایه‌گذاری خوب محسوب می‌شود. (رنگ سبز و خاکستری در ماتریس)
سرمایه‌گذاری بد: حال فرض کنید یک موسسه مالی بدون مجوز پیشنهاد سپرده با سود سالانه 28% ارائه دهد. سود کمی بیشتر از معمول در ازای ریسک بسیار بالا(رنگ قرمز در ماتریس)
سرمایه‌گذاری قابل تامل: در شرایطی که ریسک سرمایه‌گذاری تقریبا معادل بازده باشد، تصمیم‌گیری دشوارتر بوده و این نوع گزینه‌ها باید متناسب با شاخص‌های مختلف بررسی شوند(رنگ زرد و آبی). نکته قابل ذکر این است که ممکن است یک گزینه سرمایه‌گذاری بیش از حد ریسک داشته باشد ولی بیش از حد نیز سود بدهد(رنگ آبی) و این گزینه صرفا به افراد با سطح ریسک‌پذیری بالا توصیه می‌شود و برای افرادی با ریسک‌پذیری متعادل و کم و یا سرمایه اولیه اندک توصیه نمی‌شود.
در ادامه به بررسی گزینه‌های سرمایه‌گذاری بحث‌برانگیز متناسب با شرایط کشور پرداخته‌ایم و ویژگی‌های هرکدام از این موارد را تشریح کرده‌ایم:
فارکس(Foreign exchange market):
فارکس بزرگترین بازار مالی دنیاست و همین امر باعث شده بسیاری از کاربران ایرانی علاقمند به سرمایه‌گذاری در این بازار باشند. فارکس بازاری برای داد و ستد ارز است. شما میتوانید ارزهای مختلف را در این بازار خریداری کنید و با تغییر نسبت ارزش جفت‌ارزها سود کسب کنید. به عنوان مثال فرض کنید پیش‌بینی شما این است که دلار نیوزلند نسبت به پوند انگلیس آینده بهتری دارد، بنابراین روی این مورد سرمایه‌گذاری می‌کنید. جفت‌ارزهای متعددی در بازار فارکس قابل معامله است که کاربر می‌تواند هرکدام از آنها را انتخاب کند. اما آن‌چه باعث شده در این مقاله به فارکس اشاره شود ریسک‌های آن در ایران است. بازار فارکس به خودی خود بازاری بسیار عظیم همراه با ابزارهای مالی پیچیده و مختلف است که یادگیری آنها امری بسیار ضروری و در عین حال زمانبر است. پس تا زمانی که در بازار فارکس حرفه‌ای نشده‌اید یا به سراغ آن نروید یا با پول خیلی کم آغاز کنید(حداقل یک سال زمان معامله‌گری نیاز است تا بتوانید حرفه‌ای شوید) در غیر این صورت احتمال ضرر شما زیاد است. علاوه بر آن فارکس در ایران غیرقانونی است و به همین دلیل فرایند ثبت نام بروکرها و واریز و انتقال وجه با چالش مواجه بوده و عمدتا از طریق کانال‌های غیرمطمئن انجام می‌شود. به این موارد تحریم‌ها و فضای عدم اطمینان ناشی از آن برای کاربران ایرانی در بازارهای جهانی را نیز اضافه کنید.
موسسات مالی بدون مجوز:
هر از چند گاهی خبرهای متعددی در مورد بحران موسسات مالی غیرمجاز و مردم مالباخته پخش می‌شود. این موسسات هرچقدر هم که پیشنهاد سود وسوسه‌کننده‌ای بدهند و یا در راستای اعتمادسازی تلاش کنند نمی‌توانند گزینه خوبی برای سرمایه‌گذاری باشند. ریسک سرمایه‌گذاری در این موسسات و صندوق‌ها بیش از حد بالاست کما اینکه پیش از این نیز شاهد تجارب تلخی همچون ثامن‌الحجج و کاسپین بوده‌ایم.
خرید سهام بدون اطلاع:
در سال 97 شاهد ورود افراد زیادی به منظور دریافت کد سهامداری بودیم. ورود به بازار سرمایه می‌تواند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشد ولی اگر این ورود، تصمیم احساسی همراه با عدم اطلاع کافی از شرایط بازار باشد ممکن است عواقب بدی به همراه داشته باشد. اگر بازار سرمایه تهران را به خوبی نمی‌شناسید و یا در حال گذراندن آموزش در این حوزه نیستید و در عین حال مایلید از مزایای این بازار به نحو احسن استفاده کنید بهتر است به سراغ صندوق‌های سرمایه‌گذاری معتبر بروید.
کسب و کاری با بیزینس مدل قدیمی:
حقیقت این است که در این بازار تنها کسب و کارهایی دوام می‌آورند که به روز باشند. پس به فکر سرمایه‌گذاری در یک کسب و کار با مدل قدیمی نباشید. اگر می‌خواهید کسب و کار راه بیندازید باید برنامه مشخصی برای همه جوانب مربوط به مدیریت بازاریابی، مدیریت زنجیره تامین، ارتباط با مشتری، جریان نقدی(هزینه‌ها و درامدها)، مدیریت نیروی انسانی و شبکه توزیع و پخش داشته باشید. در 10 سال آینده کسب و کارهایی که هم راستا با علم روز مدیریت هستند، پیشرفت خواهند کرد و جایگزین کسب و کارهایی با مدل قدیمی خواهند شد.
سرمایه‌گذاری با وام:
یکی از اصول مدیریت مالی فردی عدم دریافت وام یا قرض بد است. سعی کنید تا جای ممکن زیر بار وام‌هایی با سود بیشتر از 10% نروید. به هیچ عنوان وامی با سود بیشتر از ده درصد اخذ نکنید به این منظور که آن را در یک گزینه پرریسک سرمایه‌گذاری کنید.
ارزهای مجازی:
افزایش ناگهانی قیمت بیت کوین در سال 2017 تب سرمایه‌گذاری در ارزهای مجازی را بسیار داغ کرد. به طوری که بسیاری از افراد با خرید تجهیزات سخت‌افزاری و گرافیکی قدرتمند شروع به استخراج ارزهای مجازی کردند. با گذشت زمان استخراج بیت‌کوین دشوارتر شده و به تجهیزات حرفه‌ای‌تری نیاز دارد. حقیقت این است که این ارزها ریسک بسیار بالایی دارند و مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار آنهاست. به طوری که پس از افزایش ناگهانی ارزش بیت‌کوین تا 18 هزار دلار شاهد کاهش آن تا 3500 دلار نیز بوده‌ایم.
گزینه‌های بحث‌برانگیز دیگر:
گزینه‌های متفرقه دیگر زیادی نیز وجود دارند که ممکن است به شما پیشنهاد شوند. گزینه‌هایی همچون سرمایه‌گذاری در شرکت‌های انرژی در کشورهایی همچون چین، سرمایه‌گذاری در ملک و املاک کشورهای خارجی و… . این موارد بعضا ممکن است درست باشند ولی در حال حاضر عمدتا مشخص نیست آیا اصلا چنین سرمایه‌گذاری‌هایی وجود دارند و یا صرفا چند قرارداد صوری را امضا می‌کنید و پس از آن کسی پاسخگوی شما نخواهد بود. در هر صورت اگر تمایل به سرمایه‌گذاری داشتید حتما طرف مقابل را اعتبارسنجی کنید. به راحتی اعتماد نکنید، قرارداد سفت و محکم انعقاد کنید و از قانونی بودن این سرمایه‌گذاری مطمئن شوید که اگر مشکلی در روند اجرا پیش آمد بتوانید از طریق قانون اقدام کنید.
چگونه از سرمایه‌گذاری بد دوری کنیم؟
- هیچ‌گاه همه تخم مرغ‌هایتان را در یک سبد قرار ندهید. با این کار ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش داده‌اید. با متنوع کردن سرمایه‌گذاری، خطر کاهش ارزش دارایی‌هایتان را کاهش دهید.
- یکی از سوگیری‌های ذهنی انسان براورد خوش‌بینانه (نه واقع‌بینانه) مسائل است؛ در بررسی گزینه‌های سرمایه‌گذاری تا جای ممکن واقع‌بین باشید و همه سناریوهای مختلف را ارزیابی کنید.
- هر فردی سطح ریسک‌پذیری مخصوص به خود را دارد. در گام اول سطح ریسک‌پذیری خود را شناسایی کنید و در گام دوم متناسب با سطح ریسک‌پذیری برای مدیریت مالی فردی تصمیم بگیرید.
- هیچ‌گاه کل دارایی خود را روی گزینه‌های پرریسک سرمایه‌گذاری نکنید. هرچقدر هم که به موفقیت ایمان داشته باشید بهتر است امکان شکست را نیز براورد کنید.
