چه عواملی قیمت طلا در ایران را تعیین می‌کنند؟ چه چیزی باعث می‌شود قیمت طلا افزایش یا کاهش پیدا کند؟ شاید برای شما نیز این سوالات پیش آمده و دوست دارید بدانید چه پارامترهایی قیمت طلا در ایران و جهان را تعیین می‌کنند در این مقاله به بیان 6 عامل اصلی تاثیرگذار بر قیمت طلا در بازار ایران و جهان پرداخته شده است.
عدم اطمینان:
شرایط عدم اطمینان عمدتا منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود. برای مثال ممکن است یک تصمیم سیاسی(مثلا تصمیمی که سیگنال‌هایی در رابطه با آمادگی برای جنگ یا تحریم داشته باشد) یا یک سخنرانی از رهبران سیاسی (یا حتی جدیدا یک توییت) نااطمینانی در شرایط اقتصادی را افزایش دهد. در شرایط عدم اطمینان قسمتی از نقدینگی به سمت بازار طلا می‌رود که همین امر منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود. در شرایط عدم اطمینان بسیاری از افراد از ترس کم شدن ارزش دارایی‌هایشان، به بازار طلا با چشم سرمایه‌گذاری کم‌ریسک نگاه کرده و پول‌های خود را تبدیل به طلا می‌کنند. در ایران دو عامل در اثر عدم اطمینان منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود. عامل اول افزایش قیمت دلار است(در حالت کلی بدون در نظر گرفتن حباب و عوامل کوتاه‌مدت قیمت طلا در ایران ناشی از قیمت انس جهانی طلا و قیمت دلار است) که خود منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود. عامل دوم نیز افزایش تقاضا برای خرید طلاست که منجر به افزایش قیمت طلا می‌شود.
در نمودار روبرو می‌توان تاثیر فضای عدم اطمینان بر بازار طلا را مشاهده کرد. با خروج آمریکا از برجام فضای عدم اطمینان بر بازار حاکم شد و قیمت طلا افزایش یافت. در صورتی که بازارها به ثبات برسند، مجددا قیمت طلا نیز با ثبات مواجه می‌شود. توافق ایران با اروپا (یا آمریکا)، راه‌اندازی مکانیزمی برای کاهش اثرات تحریم‌ها، مذاکره، بهبود فضای کسب و کار و فضای اقتصادی کشور و یا توافقات اقتصادی می‌تواند منجر به کاهش عدم اطمینان و افزایش ثبات شود.
سیاست‌های پولی:
سیاست‌های پولی از دو منظر می‌توانند بر قیمت طلا در ایران تاثیر بگذارند:
سیاست‌های پولی در ابعاد جهانی: سیاست‌های پولی و نقدینگی، متناسب با عوامل مختلف در جهان تغییر می‌کند. تصمیمات دولت‌های بزرگ (سیاست‌های انبساطی، انقباضی)، نرخ بهره کشورهایی همچون آمریکا، تصمیمات فدرال رزرو آمریکا و سایر نهادهای مالی قدرتمند بر قیمت جهانی انس طلا تاثیر می‌گذارند و این مورد قیمت طلا در ایران را نیز دستخوش تغییر می‌کند.
سیاست‌های پولی در ابعاد داخل کشور: همانطور که سیاست‌های پولی بین‌المللی بر قیمت جهانی انس طلا تاثیر می‌گذارد در ایران نیز سیاست‌های داخلی پولی نقش مهمی در تعیین قیمت طلا دارند. برای مثال افزایش یا کاهش نرخ سود بانکی می‌تواند نرخ تغییر قیمت طلا را تحت تاثیر قرار دهد.
داده‌های اقتصادی:
عامل دیگر تاثیرگذار بر قیمت طلا داده‌های اقتصادی است. گزارش‌های مربوط به اشتغال، میزان تولیدات، داده‌های گسترده‌تر مثل تولید ناخالص ملی، رشد اقتصادی، میزان حقوق و دستمزد و… از جمله داده‌های اقتصادی هستند که در سطح جهانی و داخلی بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارند. عمدتا (نه همیشه) هرچه وضعیت این موارد بهتر باشد نقدینگی به سمت بازارهایی همچون بورس و یا کسب و کار می‌رود و اگر وضعیت این موارد مناسب نباشد قسمتی از نقدینگی به سمت طلا رفته و در نتیجه افزایش تقاضا برای خرید طلا، قیمت آن بالاتر می‌رود.
تورم:
عامل چهارمی که بر قیمت طلا تاثیر می‌گذارد، تورم است. در حالت کلی هر چقدر تورم بیشتر باشد، قیمت طلا نیز متناسب با آن افزایش می‌یابد. پس یکی از راه‌ها (و نه لزوما بهترین راه) برای در امان ماندن از تاثیرات منفی تورم، خرید طلاست. افزایش تورم منجر به افزایش قیمت‌ها می‌شود پس قیمت طلا نیز متناسب با آن افزایش پیدا می‌کند.(برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد وضعیت تورم در ایران اینجا کلیک کنید.)
تغییرات قیمت دلار نسبت به سایر ارزها:
در حالت کلی در ابعاد جهانی (توجه کنید صرفا در ابعاد جهانی) قیمت طلا با قیمت دلار رابطه معکوس دارد. فرض کنید بنا به دلایلی (مثلا سیاست‌های داخلی کشور آمریکا) ارزش دلار نسبت به سایر ارزها (مثلا یورو) پایینتر بیاید (اتفاقی که در سال گذشته نیز افتاده است). از طرفی قیمت جهانی طلا به دلار اعلام می‌شود. حال که ارزش دلار به عنوان پول کشور آمریکا کاهش یافته ولی ارزش طلا کاهش نیافته است، قاعدتا باید قیمت طلا بر حسب دلار افزایش یابد. بنابراین کاهش ارزش دلار منجر به افزایش قیمت طلا بر حسب دلار (ولی ثابت ماندن قیمت طلا بر حسب سایر ارزهایی که تغییر نکرده‌اند) می‌شود. البته تاثیر این مورد بیشتر بر قیمت طلا در جهان است و با توجه به اینکه قیمت طلا در ایران در بلندمدت و بدون در نظر گرفتن عوامل کوتاه‌مدت و حباب وابسته به قیمت دلار و قیمت انس جهانی طلا است اثر این موضوع تا حدودی از بین می‌رود.
عرضه و تقاضا:
مثل همه بازارها و همه کالاها، میزان عرضه و تقاضا قیمت طلا را مشخص می‌کنند. افزایش تقاضا یا کاهش عرضه برای خرید طلا منجر به افزایش قیمت آن شده و کاهش تقاضا یا افزایش عرضه منجر به پایینتر آمدن قیمت طلا می‌شود. اصولا این اتفاق تا زمانی رخ می‌دهد که تعادلی بین قیمت متقاضی و قیمت عرضه‌کننده ایجاد شود. این قیمت تعادلی، قیمت لحظه‌ای طلا است. عوامل دیگری که پیش از این ذکر شد همگی روی میزان عرضه و تقاضا تاثیر می‌گذارند. به همین علت است که نمی‌توان نرخ دستوری برای طلا وضع نمود زیرا ذات بازار تعیین قیمت به روش عرضه و تقاضا را می‌طلبد. با کنترل عرضه و تقاضا می‌توان تا حدودی حباب قیمت را کنترل کرد. برای مثال دولت در ابتدای سال 97 پیش‌فروش سکه را آغاز کرد تا در چند فاز سکه‌ها وارد بازار شوند. با توجه به نامحدود نبودن حجم و بازیگران بازار طلا، عرضه چند مرحله‌ای سکه می‌توانست سمت عرضه را تقویت نموده و کاهش ارزش سکه و کنترل حباب را نتیجه بدهد. در حقیقت یکی از اهداف اصلی این طرح در آن زمان کنترل حباب موجود در بازار طلا بود. یکی دیگر از بازارهای تعیین کننده قیمت طلا بازار آتی طلا و سکه است. بازار آتی خصوصا در تعیین قیمت جهانی انس طلا نقش بسیار پررنگی ایفا می‌کند. در این بازار به زبان ساده طلا در زمان حال ولی با نرخ‌های آآینده معامله می‌شود. در ایران نیز بازار آتی سکه وجود دارد که به شکل غیرمستقیم بر بازار اصلی طلا تاثیر می‌گذارد.
سایر نکات مربوط به سرمایه گذاری در طلا:
- نکته دیگر در مورد عرضه و تقاضا پیشبینی استفاده بیش از پیش از فلز طلا در صنعت الکترونیک در آینده(هر چند آینده دور) است. این امر نیز می‌تواند در ابعاد بزرگ به مرور زمان منجر به افزایش تقاضا برای طلا شود که روی قیمت طلا بی‌تاثیر نخواهد بود.
- ممکن است بنا به دلایل مختلف، تقاضای مردم برای خرید طلا بیش از حالت عادی شود. این امر عمدتا ناشی از جو روانی بازار است. در این شرایط باید سعی کنیم اگر هم می‌خواهیم طلا خریداری کنیم به سفته بازی دامن نزنیم و طلا را بیشتر از قیمت واقعی آن خریداری نکنیم تا زمانی که بازار به ثبات برگشت دچار زیان نشویم.
- بهتر است هیچ‌گاه همه سرمایه خود را تبدیل به طلا نکنید. سعی کنید از بازارهای مختلف (مثل بورس، اوراق بهادار و…) نیز در سبد خود داشته باشید چون ممکن است در سال‌های مختلف سوددهی بازارهای دیگر از طلا بیشتر باشد.
- بهترین فرصت برای شکوفایی اقتصاد این است که به جای خواب سرمایه در مواردی مثل طلا یا ملک، سرمایه به سمت کسب و کار و رونق اقتصادی سوق داده شود تا در کنار شکوفایی اقتصاد همه افراد جامعه از آن بهره ببرند.
